پایان یک رویا(unity desktop)

بی شک وقتی اوبونتو آمد خیل عظیمی از طرفداران رو جذب خودش و جامعه لینوکسی کرد.تا جایی که یکی از محبوب ترین توزیع های لینوکسی شد.اما این شهرت فراز و نشیب هایی داشت!اولین اوبونتو در تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۰۴ منتشر شد.اوبونتو بر پایه دبیان بود و با میز کار گنوم کلاسیک عرضه میشد(گنوم هم هنوز به تکامل فعلی نرسیده بود).

اوبونتو با پشتیبانی بیش از ۵۵ زبان و سادگی و آسان بودن رابط کاربری،توانست هم جامعه کاربری لینوکسی رو و هم طیف وسیع ویندوزی ها رو جذب خودش کنه طوری که در نظر سنجی های مختلف به عنوان توزیع محبوب شناخته میشود و از این به بعد با میز کار گنوم،بر طرفداران این توزیع افزوده خواهد شد.اما این روال برای اوبونتو تا زمان عرضه نسخه ۱۰.۱۰ ادامه داشت و گنوم میز کار پیش فرض بود! تغییر رابط کاربری از ورژن ۱۰.۱۰ به بعد و روی کار آوردن پوسته جدید یونیتی بر بستر گنوم باعث شد کاربران این توزیع ۲ قطبی بشن و مخالفان و موافقان شروع به اظهار نظر کنند.

هر چند که تمام نقد ها منفی نبودند،اما نقدهای منفی بزرگی که سر وصدای زیادی در پی داشتند یکی نقد استالمن و متهم کردن اوبونتو به عنوان جاسوس افزار بود و یکی نقد ایان مورداک(بنیان گذار دبیان)بود که اوبونتو رو جدا از فلسفه Debian Sarge دانست و گفت که فاصله بسیاری با آن دارد.این مسائل و نقد ها تا جایی پیش رفت که اوبونتو به ایجاد شکاف در جامعه آزاد متهم شد.

جدای از توضیحات و راهبردهای ابونتو در چند سال اخیر که مورد موشکافی قرار خواهیم داد تصمیم گرفتیم با مهندس دانیال بهزادی که عضو توسعه دهنده اوبونتو و یکی از دو عضو رسمی اوبونتو در ایران هستن مصاحبه ای داشته باشیم که از شما دعوت میکنم بخشی از این مصاحبه رو بخونید:
این کنار گذاشتن یونیتی شامل نسخه ۸ و نسخه های موبایل و تبلت هم میشه؟

فقط شامل یونیتی ۸ که برای تلفن و رایانک می‌شه،از ۱۸.۰۴هم دیگه یونیتی ۷ به صورت پیش‌گزیده نصب نیست.
میشه یکم بیشتر توضیح بدید؟
یونیتی هشت رو ادامه نمیدن و یونیتی ۷ فقط تا ۱۷.۱۰ روی اوبونتو هست،از ۱۸.۰۴ اوبونتو گنوم حذف می‌شه و اوبونتوی اصلی رو با گنوم‌ شل میدن.

 یعنی ۸ کلا منسوخ شد؟

بله.

تکلیف نسخه های موبایل و تبلت چی میشه؟

 نسخهٔ موبایل و تبلت نداریم ، اون‌ها هم از همین اوبونتو‌ استفاده می‌کنن، فقط با میزکار یونیتی۸

 و آینده میر(Mir)  چی میشه؟

میر هنوز مشخص نیست. احتمالاً اون هم از فهرست کارهای پیش روی اوبونتو برداشته میشه.

 آیا پروژه یونیتی به دست جامعه سپرده میشه؟

بله. یونیتی و یونیتی ۸ هر دو آزادن و هرکسی میتونه ادامه‌شون بده.

دلیل این تصمیم چی بوده ؟آیا مشکلات مالی بوده یا تصمیم دارن کار بهتری رو انجام بدن؟

مشکلات مالی هم بوده، مشکل عدم حمایت صنعت هم بوده، ولی مهم‌ترین دلیلش، حفظ یکپارچگی جامعهٔ نرم‌افزار آزاد، در حوزهٔ میزکار هست.

پس به این نتیجه رسیدن که جامعه باید دست در دست هم بذاره و رو یه پروژه مشترک کار کنن؟

این‌ها وقتی شروع کردن رو پروژهٔ آیاتانا کار کردن، انتظار داشتن که اکثریت جامعه بیاد سمت محصول آزاد بهتر، ولی در عمل این اتفاق نیفتاد و حتا اوبونتو رو به ایجاد شکاف در جامعهٔ نرم‌افزار آزاد متهم کردن که خب هیچ‌وقت چنین چیزی برای اوبونتو قابل قبول نبود. پس تصمیم گرفت توانش رو بذاره روی پیشبرد بخش‌هایی که توش حرف اول رو می‌زنه، مثل اوبونتو سرور، lxd، اینترنت چیزها، روباتیک و…

میشه در مورد پروژه فوق توضیح مختصری بدین؟

آیاتانا پروژه‌ای برای بهبود تجربهٔ کاربری نرم‌افزار آزاده که اوبونتو از همون سال‌های نخست شروعش کرد. از بهبود رابط گرافیکی گنوم دو شروع شد و به طراحی مفهوم نشانگر به‌جای اپلت، طراحی پوستهٔ یونیتی، ابداع هود، رابط کاربری تلفن و رایانک، یونیتی هشت و… رسید. در واقع آیاتانا بود که گنو/لینوکس را روی میزکار در مقیاس بزرگ ممکن کرد، چون پیش از این پروژه، گنوم که محبوب‌ترین میزکار بود هم واقعاً غیراستاندارد و زشت بود.

یعنی بخشی از بهبودهای گنوم مدیون تیم توسعه دهنده اوبونتو بوده؟

صددرصد. اوبونتو از ابتدا تا الآن، تقریباً همه چیزش رو به صورت آزاد منتشر کرده و تقریباً تا پیش از توسعهٔ یونیتی، گنوم بیش‌تر تغییراتی که اوبونتو انجام می‌داد رو در پروژهٔ بالادستی ادغام می‌کرد. بعد از یونیتی، روابط بین گنوم و اوبونتو رو به سردی رفت، ولی با این‌حال، باز هم استانداردهایی مثل واسط برنامه‌نویسی نشانگر و… درون گنوم ادغام شده.

بازگشت اوبونتو روی گنوم چه تاثیراتی در آینده گنو/لینوکس خواهد داشت؟

خب آینده که نامشخصه، ولی انتظار می‌ره با راحت‌تر شدن فرایند سازگار کردن برنامه‌ها با محیط‌های مختلف، سرعت و هزینه‌های توسعهٔ برنامه برای گنو/لینوکس میزکار بهتر شه و به تبعش، برنامه‌های بیش‌تر و به‌روزتری داشته باشیم. مثلاً لازم نیست برنامه‌ها هم نشانگر توسعه بدن و هم افزونهٔ گنوم داشته باشن، یا هم با هود سازگار باشن و هم با cog، یا هم از دکمه‌های پنجره پشتیبانی کنن و هم از تزیینات سمت کارخواه.

تقریبا این مصاحبه تمام زوایا رو روشن کرد و آیا حرف دیگری باقی مانده ؟
نه. فقط امیدوارم که این حرکت، همانطور که استفادهٔ اوبونتو از گنوم دو، اون رو بهبود داد، موجب شه گنوم‌شل چهار هم بهتر و کاراتر بشه.

بسیار ممنون و سپاسگذاریم که وقتتون رو در اختیار ما قرار دادین.

خواهش می‌کنم

با تشکر مجدد از مهندس دانیال بهزادی که وقت گرانقدر خود را در اختیار سایت لینوکس برای زندگی قرار داد.

واما برگردیم به گذشته و آنچه اوبونتو برایمان انجام داد:

اوبونتو برای پردازنده های ۶۴ بیتی و ۳۲ بیتی موجود هست و نسخه هایی از آن برای پاور پی سی و پلی استیشن ۳ و برای ARM وجود دارد.همچنین اوبونتو دارای نسخه های ویژه برای تلفن های هوشمند گلکسی نکسوس و نکسوس ۴ و همچنین تبلت های نکسوس ۷ و نکسوس ۱۰ هست.شرکت های موبایل ساز دیگری مثل BQ و Meizu نسخه هایی از موبایل و تبلت اوبونتو رو هم ارائه کردند.تلویزیون های هوشمند اوبونتو هم یکی از این رویاهای جاه طلبانه بود.

همه اینها رو اگه در نظر بگیریم واقعا باید اوبونتو و تیم توسعه دهنده رو تشویق و حمایت کنیم و شاید دلیل و تصمیم به جایگزینی گنوم به جای یونیتی در آینده بتونه یکی از اهداف اوبونتو رو با قدرت بیشتری پیش ببره و ما امیدواریم این تیم توسعه دهنده هیچ وقت از اهداف بلند خود دست بر نداره و تاثیرات مثبتش همیشه یاور جامعه آزاد نرم افزاری باشه.

 اما زمانی که اوبونتو رفت روی یونیتی چه اتفاقاتی افتاد؟

بسیاری با شرایط پیش آمده کنار آمدند و بسیاری هم به دیگر توزیع هایی مثل مینت پناه آوردند،میزکار یونیتی در اوایل به دلیل نوپا و جدید بودن بسیار محدود عمل میکرد و گزینه های سفارشی سازی کمتری داشت،لانچر محدود به گوشه چپ بود و پنل بالایی غیر قابل جابجایی بود،طوری که برنامه های متعددی به صورت جداگانه برای ایجاد تغییرات میزکار توسعه پیدا کردند.اما اوبونتو دست بردار نبود و در هر ورژن از یونیتی نواقصات رو مرتفع میساخت و همین اواخر جابجایی لانچر از سمت چپ به پایین صفحه نمایشگر رو محیا کرد.اوبونتو تمام تلاشش را کرد و با وعده هایی نو مثل میر و یونیتی ۸ هم نتوانست کاربران و جامعه نرم افزاری آزاد را راضی نگه دارد.با وجود بسترهایی مثل ویلند و ایکس اوبونتو رویای میر را در سر داشت و با نقدهای بسیاری با وجود ویلند روبرو شد.تیر آخر پیشنمایش یونیتی ۸ و قابلیت های آن بود که بصورت پیشنمایش و ماکت در اختیار علاقمندان قرار گرفت که باز جلب توجه نکرد وکارساز نبود.تصمیم فوق و سوییچ به گنوم تنها راه باقی مانده بود که قطعا با استقبال زیادی روبرو خواهد شد.

 اوبونتوگنوم(گنوم قدیمی):

اوبونتو یونیتی ۷

اوبونتو یونیتی ۸ در حالت تبلت

.البته اینکه یونیتی به عنوان میز کار جدید پا پیش جلو گذاشته بود و رویای بزرگی در سر داشت باید تحسینش کرد.میز کار یونیتی با اینکه یک رابط پوسته برای گنوم هست ولی شباهت ها و تفاوت هایی هم با گنوم شل دارد.هر دو میز کار در سمت چپ دارای منوی کشویی اپلیکیشن هستن هر چند که متفاوت هستند و هر دو یک پنل در قسمت بالایی دارند که قابلیت جابجایی ندارد،کنترل پنل در هر دو مشابه هم هستن که از نکات مشترک هر دو هست،اما قسمت نمایش نوتیفیکیشن،تاریخ و جزییات در بسیاری از جاها متفاوت هست.مثلا نمایش ورک اسپیس در لانچر یونیتی در سمت چپ جای میگیرد که قابلیت لغو و فعال سازی دارد.

اما در گنوم حالت ورک اسپیس در سمت راست قرار دارد و تفاوت های زیادی با اوبونتو دارد.

 از دیگر تفاوت های اوبونتو یونیتی با دیگر توزیع ها خاص بودن دکوراسیون کلید پنجره ها بود که در اوبونتو برای هماهنگی با HUD در سمت چپ قرار داشت و برای بزرگ نمایی پنجره یا مینیمایز کردن و بستن آن باید به سمت چپ پنجره رجوع میکردیم!

خلاصه این رویای شیرین رو مارک شاتل‌ورث با اینکه تجربه کرد ولی نتوانست آنطور که باید تجاری سازی کند و باید میدانست که در حیطه موبایل و تبلت،اکوسیستم اندروید بسیار بزرگتر از آن است که بتوان از آن سبقت گرفت وهدف یونیتی ۸ هم باز کردن جایی میان دو قدرت IOS و اندروید بود که این رویا محقق نشد.نسخه ۸ میز کار یونیتی یک میز کار جاه طلبانه بشمار میرفت و امیدواریم با رجوع علاقمندان و برنامه نویسان و توسعه دهندگان به کدهای این یونیتی دوست داشتنی،بتوانیم آن را دوباره بین میز کارهای جدیدتر پیدا کنیم. رویای موبایل ها و تبلت ها و حتی تلویزیون های هوشمند بر بستر اوبونتو رویایی بود که تا حدودی محقق شد ولی پا بر جا نماند. 

 
 با حرکت های اوبونتو دراین چند سال اخیر که همگام میشیم میبینیم که چقدر وسیع و عالی پیش رفته و کنار کذاشتن یونیتی از ارزش اوبونتو کم نمیکنه.ما در صفحات مجازی رای گیری هایی رو هم در خصوص تغییر از یونیتی به گنوم برگذار کردیم که با استقبال ۸۰ درصدی کاربران روبرو شد و اکثرا همه گنوم رو ترجیح دادن.

نظر شما در این خصوص چیست؟